ΚΟΝΤΕΑ, Κύπρος – Τον καιρό που ακόμα το νησί αυτό δεν είχε διαχωριστεί σε ελληνικό και τουρκικό έλεγχο, η εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπου, που σε αυτό το μικρό χωριό αποτελούσε μέρος συγκέντρωσης για όλους. Ωστόσο, δεκαετίες μετά τη διαίρεση, καθώς και άκαρπες συζητήσεις μεταξύ των πολιτικών αρχηγών, οι άνθρωποι της περιοχής κουράστηκαν να βλέπουν την μπογιά της να ξεφλουδίζει και τον ναό να φθείρεται. Πήραν το ζήτημα στα χέρια τους.
Όπως η εκκλησία, έτσι και οι σχέσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων ήρθαν σε ρήξη έπειτα από τη διαίρεση του νησιού μετά την στρατιωτική εισβολή των Τούρκων το 1974. Αυτόν τον μήνα όμως, τα τρυπάνια των Τούρκων τεχνιτών ήχησαν. Έλληνες ξυλοκόποι κόσμησαν με σκαλίσματα τον ναό. Μετά από δύο χρόνια εργασίας, τεχνίτες και από τις δύο κοινότητες γυάλισαν εσπευσμένα την εκκλησία πάνω στην ώρα για μια μεγάλη βάφτιση που ένωσε σχεδόν 500 Έλληνες και Τούρκους της Κύπρου σε μια γιορτή κάτω από τον υψηλό της θόλο – η πρώτη φορά που λειτούργησε η εκκλησία στο διάστημα 40 χρόνων.
«Μετά από όλον αυτόν τον καιρό, οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να συμφιλιωθούν», λέει ο Ξένιος Κοντεάτης, 79 ετών, ένας συνταξιούχος Ελληνοκύπριος που έζησε στην Κοντέα πριν η τουρκική εισβολή αναγκάσει την οικογένεια του να τραπεί σε δακρύβρεχτη φυγή σε αυτό που ονομάζεται τώρα η Νότια Ελληνική ελεγχόμενη πλευρά.
« Φυσικά, υπάρχουν ακόμη επίπονες μνήμες», προσθέτει ο κ.Κοντεάτης, ο οποίος πρέπει να περάσει με το αυτοκίνητο του τους Τούρκους φύλακες και συρματοπλέγματα για να φτάσει το χωριό, όπου βρίσκεται η προηγούμενη του κατοικία, η οποία αποικείται τώρα από Τούρκους. «Είμαστε όμως πρόθυμοι να ενωθούμε.»
Η αξιοσημείωτη προσπάθεια για την αποκατάσταση της εκκλησίας του Αγίου Χαράλαμπου, είναι ένα από τα τουλάχιστον 40 συνεργατικά σχέδια- projects που έχουν ξεκινήσει σε όλο το νησί για την αποκατάσταση ελληνικών και τουρκικών μνημείων, συμπεριλαμβανομένων και τζαμιών, η κατάσταση των οποίων έχει επιδεινωθεί στην διαχωρισμένη Κύπρο.
Όπως και αυτό, αυτά τα projects είναι ίσως το πιο απτό σημάδι ότι οι μακροχρόνιες κακοφορμισμένες αλληλοκατηγορίες στις μικρές κοινότητες του νησιού, έχουν τώρα απαλυνθεί σε μια επιθυμία για επούλωση, που με διαφορά έχει ξεπεράσει την οποιαδήποτε πρόοδο από τους Έλληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους πολιτικούς αρχηγούς. Την περασμένη εβδομάδα, ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης και ο Τουρκοκύπριος αρχηγός, Dervis Eroglu, συναντήθηκαν στην πρωτεύουσα της χώρας τη Λευκωσία για πρώτη φορά μετά την άρση των συζητήσεων το 2012. Ανακοίνωσαν ότι η παρούσα κατάσταση ήταν απαράδεκτη.
Πολλοί συμφώνησαν «Δεν μπορούμε να αποδεχθούμε ότι τον 21ο αιώνα, όταν η Ευρώπη έχει ενωθεί μετά από δύο αιματηρούς παγκόσμιους πολέμους και όταν το Άπαρτχάιντ έχει απαγορευθεί στην Νότια Αφρική, ότι η Κύπρος ακόμα είναι διχασμένη χώρα.» είπε ο Θεόφιλος Θεοφίλου, ένας Ελληνοκύπριος που συμμετέχει στην λειτουργία την Επιτροπή Αγνοουμένων με έναν Τουρκοκύπριο στην αντίστοιχη θέση να ερευνά τους εκατοντάδες Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους που εξαφανίστηκαν κατά τη σύγκρουση.
Άλλοι ωστόσο δεν κρατούν την ανάσα τους. Μετά την εισβολή των τουρκικών δυνάμεων, ακολουθώντας ένα ελληνικό στρατιωτικά εμπνευσμένο πραξικόπημα, η Άγκυρα ανακήρυξε το βορειότερο τρίτο του νησιού μια ξεχωριστή δημοκρατία. Δεν έχει αναγνωριστεί από κανένα άλλο κράτος πέραν της Τουρκίας, ενώ το νότιο ελληνικό άκρο έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών περιπολούν μια νεκρή ζώνη κατά μήκος της επονομαζόμενης Πράσινης Γραμμής, η οποία διατρέχει το νησί σαν σημάδι. Πολλές συζητήσεις για ειρήνη κατέρρευσαν εν μέσω των διαφορών σχετικά με την κατανομή της εξουσίας, τον επαναπροσδιορισμό των ορίων της ιδιοκτησίας και τις αξιώσεις χιλιάδων εκτοπισμένων. Παρά το γεγονός όμως ότι οι πολιτικές προσπάθειες συναντούν δυσκολίες, τα οδηγούμενα από τους πολίτες σχέδια όπως αυτό της Κοντέας, ανθίζουν.
«Η Κοντέα αντιπροσωπεύει μια πρωτογενή προσπάθεια εύρεσης ενός κοινού σκοπού», είπε ο said John M. Koenig, ο Αμερικάνος πρέσβης στην Κύπρο. «Είναι μια ιστορία που προκαλεί έμπνευση και ακόμη περισσότερες σαν αυτή συμβαίνουν»
Ανατολικά της Κοντέα, οι Τουρκοκύπριοι της πόλης – λιμάνι Φαμαγκούστα συνέπραξαν με εκτοπισμένους Έλληνες για να απαιτήσουν να ανοίξει η Βαρώσια, ένα άλλοτε λαμπερό παραθαλάσσιο θέρετρο που φιλοξένησε την Ελίζαμπεθ Τέιλορ και άλλους διάσημους. Σήμερα, έχει παρακμάσει σε μια πραγματική πόλη – φάντασμα κάτω από συρματόπλεγμα και τα όπλα των τουρκικών στρατευμάτων. Κάθε ανανέωση θα εξαρτηθεί από τις εξελίξεις στις συζητήσεις περί ειρήνης. Οι ντόπιοι όμως είναι απασχολημένοι με τα σχέδια τους να μετατρέψουν τη Βαρώσια σε μια οικολογική πόλη, ελπίζοντας σε μια ώθηση της οικονομικής ανάπτυξης.
«Στο παρελθόν υπήρχαν κατηγορίες κι από τις δύο πλευρές – ποιος κατέστρεψε τι , ποιος είναι υπεύθυνος», είπε ο Τάκης Χατζηδημητρίου, ένας Ελληνοκύπριος που ηγείται της Τεχνικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Πολιτιστική Κληρονομιά, με έναν Τούρκο στην αντίστοιχη θέση. «Αποφασίσαμε να μετατρέψουμε το κλίμα, από συγκρουσιακό σε συνεργατικό για χάρη όλων των Κυπρίων. Οι άνθρωποι της Κύπρου δεν έχουν μίσος στην καρδιά τους», συνέχισε. «Ο καθένας καταλαβαίνει τον πόνο του άλλου, που θεωρείται ο πόνος της Κύπρου.»
Εδώ ανήκει και η περίπτωση της Κοντέα, ένα χωριό που έσφυζε από ζωή μέχρι την εισβολή που έδιωξε τους Έλληνες. Το 2003, οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί κατά μήκος της Πράσινης Γραμμής άρθηκαν για πρώτη φορά, και ο Χαράλαμπος Σ. Περικλέους, ένας πρώην κάτοικος, δελεάστηκε από την πιθανότητα να δουλέψει με τους Τούρκους που ζούσαν τώρα εκεί για να επαναφέρουν το χωριό στις χαμένες του δόξες. «Ήταν η πρώτη φορά που ήρθαμε σε επαφή με τους Τουρκοκύπριους σε τέτοιο επίπεδο» είπε ο κ. Περικλέους, πρόεδρος τώρα του Ιδρύματος Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Κοντέα. «Φοβόμασταν ότι θα απαντούσαν αρνητικά. Εκπλαγήκαμε που η απάντηση τους ήταν πολύ θετική.». Δεν ήταν όμως όλοι σύμφωνοι. «Είχαμε κάποια προβλήματα, διότι δεν σκέφτονταν όλοι όπως εμείς» είπε ο Ali Tayip, ένας Τουρκοκύπριος, επόπτης της αποκατάστασης. «Υπήρχαν άνθρωποι που ήταν ενάντια στην ειρήνη, ενάντια σε οποιαδήποτε αλληλεπίδραση ανάμεσα σε Έλληνες και Τούρκους. Όμως το σχέδιο βοήθησε να σηματιστεί ένας δεσμός και τώρα έχουν έρθει πιο κοντά ο ένας με τον άλλον.»
Το 2010, η κοινότητα προέβη στην φύτευση ενός Πάρκου Ειρήνης, μια όαση με 1,100 χαρουπόδεντρα και παιδική χαρά. Λίγο αργότερα, η ομάδα αναδόμησε ένα κατεστραμμένο φραγκικό μοναστήρι κοντά στην εκκλησία, λιγότερο από περίπου 150 μέτρα από ένα τουρκικό τζαμί που δεσπόζει στον ήλιο.
Έπειτα ακολούθησε ο Άγιος Χαράλαμπος, συμβολική εκκλησία σε όλα τα χωριά της περιοχής και τόπος μεγάλης αγοράς όπου οι Έλληνες και Τούρκοι συνδιαλέγονταν πριν τη διαίρεση. Η αναδόμηση ήταν μια ιδέα «που ξεκίνησε από κάτω προς τα πάνω – δεν περιμέναμε να οδηγηθούμε από τους από πάνω.» είπε ο κ.Περικλέους, ο οποίος παρακίνησε τους κατοίκους του χωριού «να ανοίξουν τον νου και τις καρδιές τους στην ειρήνη.» Καθώς οι εργάτες τοποθετούν τις τελευταίες πινελιές αυτόν τον μήνα στην εκκλησία, ο κ. Κοντεάτης, ο συνταξιούχος Ελληνοκύπριος, έδειξε με μεγάλη επιθυμία φωτογραφίες πριν και μετά την ανακατασκευή, ενώ ο κ. Tayip μοίρασε σε όλους σπιτικό κρασί.
Ένας νέος Τούρκος τεχνίτης με πλατύ χαμόγελο παρουσιάσε μια τούρτα με κρέμα και αλεσμένα φιστίκια. Ένας Έλληνας ξυλουργός έκοψε πορτοκάλια διαλεγμένα από δέντρα εκεί κοντά και έβαλε βότκα σε μικροσκοπικά κυπελάκια. Την Κυριακή, καθώς άνθρωποι από κάθε γωνιά της Κύπρου κατέκλυσαν τον Άγιο Χαράλαμπο, μουσουλμάνοι και χριστιανοί κληρικοί έψαλλαν προσευχές στο ανακατασκευασμένο ιερό. Τουρκοκύπριοι πουλούσαν ντόνατς σε πάγκους έξω, ενώ μεγαλύτεροι σε ηλικία Ελληνοκύπριοι περίμεναν υπομονετικά για να ανάψουν το κερί τους και να προσκυνήσουν τις εικόνες.
Είπε ο κ. Tayip,
«Κοιτάξτε μας, μπορεί να υπάρξει τέτοια ειρήνη, αν το θελήσουμε όλοι. Μετά από όλα αυτά [όπως και να’χει στην ουσία], είμαστε όλοι άνθρωποι.»
via (απόδοση Δικαία Ζ.)
